Europese Dag van Personen met een Handicap 2024

Ten slotte ontvingen 4 steden een Access City Award 2025 voor hun prestaties op het gebied van de bevordering van toegankelijkheid voor personen met een handicap. Dit jaar is het een bijzondere editie, aangezien het de vijftiende keer is dat een dergelijke prijs wordt uitgereikt.

Aan het woord kwamen zowel personen met een handicap als beleidsmakers: de Europese Commissie, vertegenwoordigers van het voorzitterschap van de Raad van de EU [de vorige Belgische voorzitster - minister Lalieux -, de huidige Hongaarse voorzitter - Staatssecretaris Kósa -, en de volgende Poolse voorzitter - Cieszewski], verdedigers van de rechten van personen met een handicap en experten.

Bekijk het programma

De eerste vier jaar van de Europese Strategie inzake de Rechten van Personen met een Handicap zijn al veel dingen gerealiseerd, onder meer:

• Het Europese werkgelegenheidspakket voor personen met een handicap is gepubliceerd (maar de richtlijnen en aanbevelingen over het traject voor personen met een handicap van maatwerkbedrijven naar een open arbeidsmarkt zijn nog niet online gezet);
• De richtlijnen voor zelfstandig wonen zijn gepubliceerd, enkel de richtlijnen over een specifiek kader voor sociale diensten van goede kwaliteit voor personen met een handicap moeten nog worden afgerond;
• De richtlijn over de European Disability Card (EDC) is aangenomen;
• Een EU-vertegenwoordigster, Inmaculada Placencia Porrero, zal zetelen in het UNCRPD-Comité vanaf 01/01/2025.

"Helaas betekent dit niet dat personen met een handicap er nu vanuit kunnen gaan dat de tweede fase van de Europese strategie net zo productief zal zijn,” zei EDF-voorzitter Yannis Vardakastanis. De meerderheid van de Europarlementariërs gelooft niet in het EU-project en steunt het UNCRPD niet erg, en er is niet langer een speciale Commissaris voor Gelijke Kansen.

De Europese Commissie, heeft bekend gemaakt dat er een rapport wordt voorbereid over de voortgang van de Europese strategie. Dit zal helpen om de tekortkomingen te identificeren en zal ook als basis dienen voor de nodige reflecties over de tweede fase van de Europese strategie.

Wat de mogelijke thema’s betreft voor de tweede fase ven de Europese strategie, werd er reeds op 19 maart 2024, door het (toen nog) Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU een conferentie georganiseerd rond de volgende 3 thema’s:

• De toegang tot de arbeidsmarkt voor personen met een handicap;
• Een inclusieve interne markt die ook het vrij verkeer van personen met een handicap bevordert;
• Het versterken van de implementatie van de Europese strategie en het UNCRPD op Europees en nationaal niveau - methoden, tools en goede praktijken.

Wat de toegang tot de arbeidsmarkt betreft, voegt de voorzitter van de permanente groep rond de rechten van personen met een handicap van het Europees Economisch en Sociaal Comité er aan toe dat het cruciaal is om het Social Scoreboard van de EU ten volle te gebruiken. Zo zou deze veel concretere informatie rond werk moeten tonen zoals: om welk werk het gaat (voltijds, deeltijds), aangepaste jobs, maatwerkbedrijven…

Daarnaast moet de Commissie zich niet enkel focussen op betaalbare huisvesting, zie het initiatief voor betaalbare huisvesting, maar moet deze ook inzetten op de toegankelijkheid van die huisvesting. Ook het EDF vraagt als één van de volgende vlaggenschipinitatieven onder de Europese strategie, om een toegankelijkheidsfonds te openen als onderdeel van het initiatief voor betaalbare huisvesting.

Over de noodzaak aan een sterkere implementatie van de Europese strategie, was de directrice van het EDF heel duidelijk: EU-financiering moet gekoppeld worden aan de voorwaarde van volledige naleving van het UNCRPD. Dit is de enige manier om de aanzienlijke kloof te dichten tussen de ambities van de Europese strategie en de in de lidstaten geïmplementeerde resultaten.

Vanuit het publiek werd aandacht gevraagd voor de problematiek van de verschillende evaluaties van handicap zowel tussen als binnen de Europese lidstaten.

Één van de vlaggenschipinitiatieven onder de Europese Strategie inzake de Rechten van Personen met een Handicap 2021-2030, die gepland was voor 2023 maar pas onlangs is geïmplementeerd, was de publicatie van de richtlijnen voor zelfstandig wonen en inclusie in de gemeenschap.

Volgens de vicevoorzitter van het EDF toont de toename van het aantal mensen (kinderen en volwassenen) in instellingen in ongeveer de helft van de Europese lidstaten [zie het Eurofound rapport van 2024] aan dat er nood is aan een de-institutionaliseringsstrategie op Europees niveau.

Het is cruciaal om multidimensionaal te werk te gaan bij de beleidsvorming rond zelfstandig wonen en niet alleen te focussen op formele zorg, die uiteraard wel ontwikkeld moet worden. Er moet ook rekening worden gehouden met mobiliteit, toegankelijkheid, armoede, betere omkadering van informele zorg, enz. Zelfstandig wonen omvat immers alle facetten van het leven. In deze context is het ook belangrijk om niet alleen goede praktijken te delen, die vaak gekoppeld zijn aan lokale contexten, maar ook projecten die mislukt zijn.  

Europese steden zijn vaak van grote architecturale waarde, maar dit mag geen belet vormen om ze toegankelijk te maken. Toegankelijke digitale technologieën kunnen en moeten ingezet worden om steden toegankelijker te maken. Slimme steden kunnen bijvoorbeeld een mobiele app aanbieden die de GSM laat trillen bij aankomst van een bus, die de toegankelijkheid van een bus kent, die informatie kan aanbieden over bezienswaardigheden en/of toegankelijke routes kan geven…

Er is nog steeds geen Europese regelgeving voor stedelijk openbaar vervoer en veel overheidscontracten zijn niet gekoppeld aan toegankelijkheidsvoorwaarden. Op deze gebieden is er dus ruimte voor vooruitgang. Maar het zijn vooral de lokale overheden die langetermijninvesteringen moeten durven maken, want die komen iedereen ten goede. Per slot van rekening heeft of krijgt ieder van ons op een dag te maken met een of andere vorm van handicap.

Er is nog vijf jaar om de Europese strategie te voltooien en de belangrijkste initiatieven uit te voeren. Er moeten nieuwe initiatieven worden overwogen en hardnekkige problemen, zoals de werkgelegenheidskloof tussen personen met en zonder handicap, moeten verder worden aangepakt. 

Het Europees Parlement organiseert van 2 tot 6 december de Week van de Rechten van Personen met een Handicap.

Hopelijk zal ook de Raad van de EU concrete acties voorstellen.