Samenvatting: Strategie inzake de Rechten van Personen met een Handicap 2021-2030

Visie

• Hoekstenen EU-beleid: principes van gelijkheid en non-discriminatie
• Minimumstandaard voor de rechten van personen met een handicap: UNCRPD
• Belangrijk principe: Beginsel 17 van de Europese Pijler voor Sociale Rechten
  • Inkomenssteun ter garantie van een waardig bestaan
  • Diensten die participatie in de arbeidsmarkt en gemeenschap mogelijk maken
  • Werkomgeving dat aangepast is aan de behoeften van personen met een handicap
• De strategie ondersteunt de groene en digitale transities, evenals een gezond Europa, en draagt zo bij tot een duurzame, veerkrachtige, innovatieve en rechtvaardige Unie

Toegankelijkheid - een hefboom voor rechten, autonomie en gelijkheid

Toegankelijkheid als allereerste vereiste voor volle participatie op gelijke voet

• Aangenomen EU-regels:
  • Op vlak van goederen & diensten - European Accessibility Act
  • Op vlak van digitale omgevingen - Web Accessibility Directive (geëvalueerd in 2022)
  • Op vlak van ICT - het Europees wetboek voor elektronische communicatie
  • Op vlak van audiovisuele diensten - Richtlijn audiovisuele mediadiensten en de wetgeving inzake auteursrechten
  • Europese toegankelijkheidsnormen zijn ingevoerd op vlak van 'gebouwen' en 'ICT'
  • Passagiersrechten waarborgen het recht op non-discriminatie bij de toegang tot vervoer en om kosteloze bijstand te krijgen (lucht, spoor, zee, autobus, touringcar)
  • Access City Award stimuleert een samenhangende, sectoroverstijgende benadering die verder gaat dan de in de wetgeving vastgestelde minimumnormen

• Eind 2022 wordt de AccessibleEU, het EU-centrum voor toegankelijkheid, opgestart. Deze zal de toegang tot kennis vergemakkelijken, coherentie in 'toegankelijkheidsbeleid' bevorderen en hulpmiddelen ontwikkelen om de implementatie van EU-wetgeving te faciliteren

• Herziene regelgeving:
  • TEN-T Verordening herzien om bepaling inzake toegankelijkheid te versterken (2021)
  • Pakket 'stedelijke mobiliteit' herzien (focus: duurzame mobiliteitsplanning) (2021)

Uitoefening EU-rechten

1. Vrij reizen en verblijven

• Belemmeringen bij dienstverlening in andere lidstaten
• 2023: Uitrol European Disability Card in alle lidstaten

2. Politieke participatie

• Gebrek aan info en communicatie in gebarentaal en beperkingen in rechtsbevoegdheid voor personen met een handicap
• Toegankelijkheid Europese verkiezingen verbeteren samen met de lidstaten
• Inclusieve democratische participatie ondersteunen via het CERV-programma
• 2023: Gids van goede verkiezingspraktijken opstellen waarin de deelname van burgers met een handicap aan het verkiezingsproces aan bod komt

Behoorlijke levenskwaliteit en zelfstandig leven

1. Zelfstandig wonen ontwikkelen en gemeenschapsgebaseerde diensten versterken

• Zelfstandig leven vereist beschikbaarheid van toegankelijke, persoonsgerichte en betaalbare, op de gemeenschap en de familie gebaseerde diensten
• 2023: Richtsnoeren die lidstaten verbeteringen aanbevelen op het gebied van zelfstandig wonen en inclusie in de gemeenschap
• 2024: Specifiek kader voor hoogwaardige sociale diensten voor personen met een handicap (Voortbouwend op het vrijwillig Europees kwaliteitskader voor sociale diensten)

2. Ontwikkeling van nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen

• Gemakkelijkere overgang naar reguliere arbeidsmarkt vanuit reguliere beroepsopleiding
• Door gebrek aan toegankelijkheid, redelijke aanpassingen en ondersteuning worden jongeren met een handicap nog te vaak doorverwezen naar speciale beroepsscholen
• Nationale vaardighedenstrategieën moeten onderwijs- en arbeidsmarktgerichte opleidingen voorzien die op een consistente manier afgestemd zijn op de behoeften van personen met een handicap in lijn met de UNCRPD
• Versterkte jongerengarantie (2020), zijnde een toezegging van alle lidstaten om ervoor te zorgen dat alle jongeren onder de 30 jaar een aanbod van goede kwaliteit krijgen op gebied van werk, voortgezet onderwijs of stage. Dit garandeert de activering van jongeren
• Actieplan Digitaal Onderwijs 2021-2027 voorziet steun voor lidstaten bij het veiligstellen van ondersteunende technologieën en het verstrekken van een toegankelijke digitale leeromgeving

3. Toegang tot duurzame kwaliteitsbanen bevorderen

• Arbeidsparticipatie beste manier om economische onafhankelijkheid en sociale inclusie te waarborgen
• Focus ook op inclusief ondernemerschap
• 2022: Lancering ‘Werkgelegenheidspakket voor personen met een handicap’ ('Disability Employment Package'), waarbij de uitvoering van de maatregelen zelf verwacht wordt in 2023
  • Het bevorderen van wervingsperspectieven d.m.v. positieve actie en het bestrijden van stereotypen
  • Zorgen voor redelijke aanpassingen op het werk
  • Personen met een handicap aan het werk houden: situatie van handicap i.v.m. chronische ziekten voorkomen
  • Zorgen voor beroepsrevalidatieprogramma's in geval van ziekte of ongevallen
  • Onderzoek naar kwaliteitsbanen in beschut werk en wegen naar de open arbeidsmarkt
• Commissie roept lidstaten op:
  • tegen 2024 doelen vast te stellen voor het verhogen van de arbeidsparticipatie van personen met een handicap
  • werk als zelfstandige en ondernemerschap te bevorderen, onder meer voor personen met een intellectuele of geestelijke handicap, door bijstand over juridische en zakelijke aangelegenheden te verlenen, met inbegrip van gebruikmaking van EU-middelen

4. Stelsels voor sociale bescherming versterken

• Waarborging inkomstenbasis voor een behoorlijke levensstandaard
• 2022: Studie naar sociale bescherming en diensten voor mensen met een handicap, waarin goede praktijken inzake invaliditeitsuitkeringen, ouderdomsinkomen, ziektekostenverzekering, uitkeringen in geld en in natura, alsook inzake extra kosten ten gevolge van handicaps worden onderzocht!
  • Rapport over België is beschikbaar
• Oproep naar lidstaten om maatregelen vast te stellen om de lacunes in de sociale bescherming van personen met een handicap verder aan te pakken, teneinde de ongelijkheden te verminderen, onder meer door:
  • bijkomende aan handicaps gerelateerde kosten te vergoeden en
  • door het uitkeringen gerelateerd aan de handicap te verzekeren

Gelijke toegang en non-discriminatie

1. Verbeteren van de toegang tot de rechter, rechtsbescherming, vrijheid en veiligheid

• Studie naar bescherming kwetsbare volwassenen in grensoverschrijdende situaties (i.v.m. Verdrag van Den Haag inzak internationale bescherming van kwetsbare volwassenen)
• Studie naar procedurele waarborgen voor kwetsbare volwassenen in strafzaken om na te gaan of er wetgevingsvoorstellen nodig zijn
• Richtsnoeren aanreiken aan de lidstaten over toegang tot de rechter voor personen met een handicap in de EU, die voortbouwen op de VN richtsnoeren
• Maatregelen nemen om de lidstaten te ondersteunen bij het stimuleren van participatie van personen met een handicap als beroepsbeoefenaars in het rechtssysteem

2. Gelijke toegang tot sociale bescherming, gezondheidszorg, onderwijs en goederen en diensten, waaronder huisvesting

• Gelijke behandeling op het moment enkel verzekerd op EU-niveau in werk gerelateerde materies (Equality Framework Directive)
• Commissie roept de lidstaten op om de goedkeuring mogelijk te maken van het voorstel van de Commissie voor een horizontale Richtlijn betreffende de tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling buiten de werksfeer

3. Inclusief en toegankelijk onderwijs

• Onderwijs ligt aan de grondslag van armoedebestrijding en creatie van een inclusieve samenleving
• Onvoldoende systematisch onderzoek naar voorwaarden opdat lerenden met een handicap zouden kunnen slagen
• EU-financiering: ERASMUS+ en Europees Solidariteitskorps
• 2021: Een toolkit voor inclusie in voor- en vroegschoolse educatie en opvang
• Lidstaten ondersteunen bij uitbouw lerarenopleidingen voor buitengewoon onderwijs en ook opleidingen die focussen op inclusief onderwijs
• Als lid van de raad van bestuur van de Europese scholen steun verlenen aan het actieplan rond inclusief onderwijs, met bijzondere aandacht voor toegankelijkheid en redelijke aanpassingen, afstemming van de onderwijsprogramma’s aan de behoeften van lerenden met een handicap
• De Commissie roept de lidstaten op om inclusieve scholen te ontwikkelen en te zorgen dat nationale onderwijssystemen voldoen aan het UNCRPD

4. Duurzame en gelijke toegang tot gezondheidszorg

• Recht op hoogwaardige gezondheidszorg, inclusief revalidatie en preventie
• Oproep naar lidstaten om een betere toegang voor personen met een handicap tot de hele gezondheidsportfolio te verzekeren; inclusief seksuele en reproductieve diensten

5. Toegang tot kunst en cultuur, recreatie, vrije tijd, sport en toerisme verbeteren

• Volwaardige participatie aan de samenleving
• Welzijn vergroten en kans op zelfontplooiing geven
• Aanpak stereotypen m.b.t. handicaps in media en film overeenkomstige de Richtlijn audiovisuele mediadiensten (commerciële communicatie moet menselijke waardigheid eerbiedigen en non-discriminatoir zijn)
• Toezien op beschikbaarheid van gedrukte werken voor personen met een handicap (nationale uitzonderingen op auteursrecht)
• Studie naar de uitvoering van artikel 30 van het UNCRPD door de lidstaten
• Oproep aan lidstaten om:
  • kunstwerken van personen met een handicap zichtbaar te maken
  • meer musea toegankelijk te maken voor personen met een handicap

6. Veiligheid en bescherming garanderen

• Personen met een handicap lopen een groter risico om slachtoffer te worden van geweld en misbruik, zowel thuis als in een instelling, in het bijzonder vrouwen, ouderen en kinderen met een handicap
• 2024: Richtsnoeren aan lidstaten en beroepsbeoefenaars (zoals politie) om slachtoffers van geweld die een handicap hebben beter te ondersteunen
• Onderzoek van de situatie van personen met een handicap die in instellingen verblijven en het in contact komen met geweld, misbruik en/of foltering

Wereldwijde bevordering van de rechten van personen met een handicap

• Systematisch de OESO/DAC-indicator voor handicap toepassen om gericht investeringen die aandacht besteden aan handicap te monitoren

De strategie doeltreffend toepassen

1. UNCRPD en beleidsvorming

• Coherente beoordeling handicap gerelateerde vraagstukken doorheen de beleidsvelden

2. Intensievere samenwerking EU-instellingen en lidstaten

• Regelmatige organisatie van bijeenkomsten tussen het Europees Parlement, de Raad, de Europese Dienst voor Extern Optreden en het betrekken van representatieve organisaties van personen met een handicap

3. Samenwerken met de lidstaten en met regionale en lokale overheden

• 2021: Lancering 'Platform voor personen met een handicap' (‘Disability Platform’)

4. EU-financiering

• Verordening gemeenschappelijke bepalingen voor fondsen in gedeeld beheer[1] heeft een 'machtigingsvoorwaarde' dat vereist dat er een nationaal kader is om de uitvoering van het UNCRPD te verzekeren (bv. aanwezigheid regelingen die toegankelijkheid waarborgen)
• Erasmus+-programma
• CERV-programma

[1] Europees Sociaal Fonds+ (ESF+), het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het nieuwe Fonds voor een rechtvaardige transitie (JTF)

Het goede voorbeeld geven

1. De processen voor selectie, aanwerving, tewerkstelling en behoud van personeel toegankelijk maken voor personen met een handicap

• 2022: Personeelsstrategie Europese Commissie is vernieuwd (diversiteit en inclusie)

2. Toegankelijkheid van gebouwen en communicatie

• Zorgen dat tegen 2030 alle gebouwen van de Commissie voldoen aan de Europese toegankelijkheidsnormen, onder voorbehoud van de stedenbouwkundige voorschriften van de gastlanden