04-05/12/2025 - Europese Dag van Personen met een Handicap

Op 4 en 5 december 2025 bracht de Europese Dag van Personen met een Handicap Europese instellingen, lidstaten en vertegenwoordigende organisaties samen in Brussel. Ook het BDF nam hieraan deel. Halverwege het traject van de Europese strategie 2021-2030 blijkt uit de gesprekken dat de afstand tussen de oorspronkelijke ambities en de dagelijkse realiteit voor personen met een handicap toeneemt, zeker in de huidige context van crisissen, budgettaire afwegingen en minder ruimte voor maatschappelijke dialoog.

Van bij de start herinnerde mevrouw Hadja Lahbib, Europees commissaris voor Gelijkheid, eraan dat de Europese Unie vandaag bijna 100 miljoen personen met een handicap telt. Zij blijven te vaak onzichtbaar en moeten volgens haar “gezien, gehoord en gevaloriseerd” worden. De commissaris benadrukte het belang van een transversale aanpak, waarbij handicap in alle Europese beleidsmaatregelen wordt geïntegreerd, ook in het crisisbeheer. Toegankelijkheid moet geen optie, maar een verplichting zijn die door de lidstaten wordt nageleefd en met passende budgetten wordt ondersteund.

De voorzitter van het European Disability Forum (EDF), de heer Ioannis Vardakastanis, was strenger in zijn toespraak: de Europese Unie kan niet langer genoegen nemen met intentieverklaringen terwijl bijna 100 miljoen personen met een handicap nog steeds te maken hebben met structurele discriminatie. Hij hekelde het gebrek aan voldoende garanties in de begrotingsvoorstellen voor de periode na 2027, met name het ter discussie stellen van het minimale aandeel van de sociale fondsen voor inclusie en het feit dat het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap nadrukkelijk ontbreekt in de toekenningsvoorwaarden van EU-fondsen. Het EDF ziet in deze keuzes een zorgwekkende politieke achteruitgang.

Het eerste panel benadrukte de urgentie om de tweede fase van de Europese Strategie te versterken met strengere maatregelen. De sprekers herinnerden eraan dat personen met een handicap nog steeds disproportioneel te maken krijgen met armoede, uitsluiting en werkloosheid. De-institutionalisering, inclusief onderwijs en toegang tot werk blijven grote uitdagingen. Een daadwerkelijke participatie van personen met een handicap aan het gezamenlijk uitstippelen van de beleidsmaatregelen is daarbij een essentiële hefboom voor geloofwaardigheid en doeltreffendheid.

Heel wat organisaties hebben hun bezorgdheden geuit. Zij vrezen dat het verdwijnen van specifieke garanties voor de sociale inclusie en de handicap het vermogen van de Unie om personen met een handicap te ondersteunen zal verzwakken, in het bijzonder in de lidstaten die weinig in deze beleidsmaatregelen investeren. Uit analyses in verschillende landen is gebleken dat zelfs door de Europese fondsen gefinancierde projecten nog steeds kunnen leiden tot schendingen van de grondrechten, met name op het vlak van huisvesting, onderwijs of zelfstandig leven.

Het derde thematische panel kwam tot een onweerlegbare vaststelling: in crisissituaties is inclusie een kwestie van overleven. De getuigenis van de heer Ruslan Topchan, een Oekraïense veteraan die beide benen heeft verloren, herinnerde eraan dat schuilplaatsen, waarschuwingssystemen en evacuatieprocedures nog steeds grotendeels ontoegankelijk zijn voor personen met een handicap. De Europese Commissie heeft verschillende initiatieven voorgesteld om het beheer van noodsituaties inclusiever te maken: verbetering van de toegankelijkheid van schuilplaatsen, aanpassing van het noodnummer 112, diversificatie van de communicatiekanalen en opleiding van eerstelijnswerkers. Tijdens de uitwisselingen werd benadrukt hoe belangrijk een participatieve aanpak is, waarbij personen met een handicap niet alleen als doelpubliek worden gezien, maar ook worden betrokken als actoren bij de voorbereiding op crisissen en de crisisrespons.

De Access City Award 2026 werd uitgereikt aan Zaragoza (1^ste prijs), Valencia (2^de prijs) en Rennes (3^de prijs), evenals aan Piacenza en Salzburg voor hun inspanningen op het gebied van inclusie in alle domeinen. Deze steden tonen hoe toegankelijkheid, op een transversale manier geïntegreerd, de levenskwaliteit van iedereen verbetert en de sociale cohesie versterkt.

Wanneer zullen we eens een Belgische stad bij de laureaten vinden?

De leden van het BDF komen in januari 2026 samen en zullen de belangrijkste bezorgdheden voor België aan de commissaris en het EDF voorleggen.