Overstromingen in Europa en België: Inclusie van personen met een handicap moet een prioriteit zijn bij de beperking van het risico op rampen

Europa is een van de rijkste regio's ter wereld, maar toch verliezen personen met een handicap nog steeds het leven door een gebrek aan paraatheid.

Net als bij COVID-19, hebben de overstromingen van juli 2021 ons eraan herinnerd dat niemand immuun is voor de mogelijke gevolgen van natuurrampen. Rampenpreventie en de zorg voor meer klimaatbestendigheid moeten volledig inclusief zijn.

Dit vereist een echt engagement voor toegankelijkheid met een zinvolle participatie van personen met een handicap aan elke besluitvorming.

Deze zomer zijn in Duitsland personen met een handicap om het leven gekomen, omdat zij niet op tijd werden geëvacueerd.

Dit had ook in België kunnen gebeuren. Voor zover bekend is geen enkele persoon met een handicap omgekomen bij de overstromingen die eind juli volgden op de stortregens. De getuigenissen die zijn verzameld bij de organisaties die lid zijn van het BDF onderstrepen hoezeer personen met een handicap voor hun leven hebben gevreesd en zeer zwaar onder de gevolgen van de overstromingen hebben geleden:

• Het medisch personeel werd overstelpt met aanvragen voor thuisbeademingsapparatuur door de stroomuitval...
• Hulpdiensten en informatievoorziening kwamen veel te laat.
• Personen met een handicap werden grotendeels vergeten in de communicatie van de media en de overheid...
• Sommige personen met een handicap hebben niet de mogelijkheid gehad om de hulpdiensten te contacteren voor hulp die zij dringend nodig hadden

Na de noodtoestand moet er ook veerkracht zijn. Hoe vinden we huisvesting die aangepast is aan de handicap van de persoon? Hoe krijgen we hulpmiddelen zoals rolstoelen, aangepaste bedden en aangepaste auto's? Hoe krijgen we toegang tot medische apparatuur en diensten?

Gezien de tijd die het in "normale" tijden kost voor een verzekeringsaanvraag, weten de mensen dat deze kwesties een grote impact hebben op hun autonomie, hun gezondheid en die van hun gezin. Gelukkig waren er in deze extreme situatie ook veel bewonderenswaardige daden van solidariteit. Maar België kan niet alleen op solidariteit rekenen.

En het gaat verder dan de fysieke gezondheid. Er zijn verhalen die te traumatisch zijn om hier op te schrijven en die tonen hoe essentieel het is dat psychologische eerste hulp en begeleiding op lange termijn volledig toegankelijk moeten zijn voor iedereen, ook voor personen met een handicap.

Deze meldingen van discriminatie zijn geen geïsoleerde gevallen - het is al lang bekend dat personen met een handicap tot de meest gemarginaliseerde groepen behoren in een door crisis getroffen gemeenschap en onevenredig zwaar worden getroffen in humanitaire crises, waar hun sterftecijfer twee tot vier keer zo hoog kan zijn als dat van de rest van de samenleving.

Dit alles betekent dat er geen excuses zijn. Wij kennen de situatie én wij kennen de oplossingen. In het Sendai-kader voor de beperking van het risico op rampen (2015-2030) wordt duidelijk aangegeven dat handicap moet worden geïntegreerd in de aanpak ter beperking van het risico op rampen ('Disaster Reduction Risk' of DRR). Er wordt onder meer specifiek gewezen op de noodzaak van empowerment, leiderschap en zinvolle participatie van personen met een handicap in rampenpreventie.

Dit participatieniveau is in overeenstemming met artikel 4, lid 3, van het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap (UNCRPD), dat door de Europese Unie en al haar lidstaten is geratificeerd.

Wat betekent "participatie" in de praktijk? Het verschilt van context tot context, maar personen met een handicap hebben vaak goede connecties via hun vertegenwoordigende organisaties en weten het best wat zij nodig hebben.

Als voorbeeld stelden de leden van organisaties van personen met een handicap enkele eerste suggesties voor om het gebrek aan paraatheid te verbeteren. Hier zijn er enkele:

• Toegankelijke systemen en infrastructuur voor vroegtijdige waarschuwing
• Opleiding van hulpdiensten over de specifieke behoeften van personen met een handicap
• Informatie verstrekken aan ouderen, personen met een handicap en hun ondersteunende netwerken om hen te helpen voor te bereiden op noodsituaties
• Bijstand en tolken, inclusief gebarentaal, voor contact met de hulpdiensten en voor administratieve procedures met de verzekeringsmaatschappijen
• …

Als al deze basissuggesties worden uitgevoerd, zal de beperking van het risico op rampen meer rekening houden met personen met een handicap.

Er zijn vele andere manieren om de huidige praktijk inzake de beperking van het risico op rampen te veranderen, die onrechtstreeks ten goede komen aan vele andere mensen in de samenleving en die kosteneffectief zijn en mettertijd duurzamer worden. Kortom, inclusie van personen met een handicap is goed voor iedereen.

Het is van essentieel belang dat het beleid zo spoedig mogelijk in daden wordt omgezet! Zowel de slachtoffers als de reddingsdiensten eisen dit…

Samen met andere organisaties pleit het European Disability Forum (EDF) in het kader van het Europees forum voor de beperking van het risico op rampen (EFDRR) en COP 26 ,die beide in november 2021 worden gehouden.

Deze evenementen zijn niet alleen een gelegenheid om deze discriminatie onder de aandacht te brengen en regeringen aan hun wettelijke verplichtingen te herinneren. Zij zijn ook een gelegenheid om professionals op het gebied van de beperking van het risico op rampen en klimaatactie te informeren over het grote aantal reeds bestaande richtlijnen en instrumenten en het enorme potentieel van toegankelijke oplossingen om hun lopende werkzaamheden te verbeteren. Als u mee wilt doen, kunt u het ons laten weten door contact op te nemen met gordon.rattray@edf-feph.org.

Voor het BDF is het nu het moment om het ijzer te smeden zolang het heet is. Nu de levensbedreigende noodsituatie voorbij is, is het van belang onverwijld een evaluatie te maken, terwijl de gebeurtenissen nog vers in het geheugen liggen van de actoren en de slachtoffers. Deze informatie is van essentieel belang voor het opstellen van een goed rampenplan.

En laten we oppassen voor een statistisch misverstand. Wij hebben "deskundigen" horen verklaren dat overstromingen van deze omvang slechts eens in de honderd jaar voorkomen... Dit is waarschijnlijk waar. Maar dat wil niet zeggen dat het de komende honderd jaar niet meer zal gebeuren. De volgende overstroming kan volgende maand plaatsvinden. We moeten klaar zijn, zo snel mogelijk!

“Het European Disability Forum (EDF) is ontzet door de berichten over de dood van 12 personen met een handicap, toen het tehuis waar zij verbleven in juli 2021 werd getroffen door een overstroming in de Duitse stad Sinzig.

(...) Dit verwoestende nieuws is niet alleen het zoveelste bewijs van het onevenredige risico dat personen met een handicap lopen als gevolg van dit beleid, maar herinnert er ook aan dat de vertegenwoordigende organisaties van personen met een handicap op zinvolle wijze moeten worden betrokken bij alle besluitvorming inzake sociale bescherming, risicobeperking bij rampen en noodresponsstrategieën.

Het EDF betuigt zijn diepste medeleven aan allen die door de overstromingen van de voorbije maand zijn getroffen, in het bijzonder aan personen met een handicap.

Vertegenwoordigende organisaties van personen met een handicap moeten in de toekomst volledig bij de rampenbeheerplanning worden betrokken, zodat dit niet nog eens gebeurt.”

Yannis Vardakastanis, Voorzitter van European Disability Forum

Het BDF betuigt zijn diepste medeleven aan allen die door de overstromingen zijn getroffen, in het bijzonder aan personen met een handicap.